Notariusz to osoba zaufania publicznego, której nadrzędnym celem jest zagwarantowanie bezpieczeństwa prawnego oraz pewności obrotu prawnego podczas dokonywania różnorodnych czynności prawnych. Jako funkcjonariusz publiczny, mianowany przez Ministra Sprawiedliwości, notariusz posiada szereg uprawnień oraz obowiązków określonych w ustawie Prawo o notariacie. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej specyfice pracy notariusza, zakresowi jego obowiązków oraz sytuacjom, w których wskazane jest skorzystanie z jego usług.
Kwalifikacje i wymagania wobec notariuszy
Zanim przejdziemy do omówienia obowiązków notariusza, warto przyjrzeć się wymogom, jakie muszą spełnić kandydaci na to stanowisko. Aby zostać notariuszem, niezbędne jest ukończenie studiów prawniczych ze stopniem co najmniej magistra. Absolwenci zagranicznych uczelni prawniczych również mogą ubiegać się o ten zawód, pod warunkiem że ich dyplom jest uznawany w Polsce.
Po zakończeniu edukacji, kandydat musi zdać egzamin na aplikację notarialną, a następnie pomyślnie ukończyć samą aplikację, zwieńczoną egzaminem zawodowym. Kolejnym krokiem jest odbycie obowiązkowej asesury, trwającej co najmniej rok. Dopiero po spełnieniu tych wymogów oraz ukończeniu 26. roku życia, kandydat może złożyć wniosek o powołanie na stanowisko notariusza, które rozpatruje Minister Sprawiedliwości.
Obowiązki notariusza – sporządzanie aktów notarialnych
Jednym z kluczowych obowiązków notariusza jest sporządzanie aktów notarialnych, które mają charakter dokumentów urzędowych i cieszą się domniemaniem zgodności z prawdą. Akty notarialne są wymagane w wielu sytuacjach, takich jak:
Obrót nieruchomościami
-
Umowy sprzedaży, darowizny lub zamiany nieruchomości
-
Umowy przedwstępne dotyczące nieruchomości
-
Ustanowienie odrębnej własności lokalu
-
Ustanowienie lub zniesienie użytkowania wieczystego gruntu
Prawo rodzinne i spadkowe
-
Intercyzy małżeńskie (umowy majątkowe małżeńskie)
-
Zrzeczenie się dziedziczenia
-
Sporządzanie testamentów
-
Protokoły otwarcia i ogłoszenia testamentów
-
Poświadczenie dziedziczenia (postępowanie spadkowe)
Prawo gospodarcze
-
Zakładanie spółek prawa handlowego (np. sp. z o.o., S.A.)
-
Zmiany w umowach lub statutach spółek
-
Przekształcenia, połączenia lub podziały spółek
Podczas sporządzania aktów notarialnych, notariusz ma obowiązek dokładnie wyjaśnić stronom skutki prawne dokonywanych czynności oraz upewnić się, że strony w pełni rozumieją konsekwencje swoich decyzji. Akty powinny być sporządzone w sposób przejrzysty i zrozumiały dla wszystkich zainteresowanych.
Pozostałe obowiązki notariusza
Poza sporządzaniem aktów notarialnych, notariusze wykonują szereg innych czynności, takich jak:
-
Poświadczanie własnoręczności podpisów
-
Poświadczanie zgodności odpisów, kopii lub wyciągów z oryginałem dokumentu
-
Poświadczanie daty okazania dokumentu
-
Sporządzanie protestów weksli i czeków
-
Przechowywanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych
-
Doręczanie oświadczeń mogących wywołać skutki prawne
Notariusze są również uprawnieni do dokonywania innych czynności wynikających z odrębnych przepisów prawa, takich jak np. legalizacja dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego za granicą.
Taryfa notarialna – ile kosztuje wizyta u notariusza?
Wysokość opłat za czynności notarialne jest regulowana przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, określające maksymalne stawki taksy notarialnej. Rzeczywiste koszty wizyty u notariusza zależą od rodzaju i skali dokonywanych czynności.
Przykładowo, za sporządzenie aktu notarialnego dotyczącego umowy sprzedaży nieruchomości, notariusz może pobrać opłatę w wysokości od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych. Koszty te obejmują nie tylko samą opłatę notarialną, ale również podatki i opłaty sądowe, które notariusz odprowadza do właściwych instytucji.
Warto pamiętać, że przed wyborem notariusza, możliwe jest zasięgnięcie informacji na temat proponowanych stawek u kilku różnych kancelarii notarialnych. Choć skutki prawne dokonanych czynności są takie same niezależnie od notariusza, wysokość opłat może się różnić.
Jak wybrać dobrego notariusza?
Przy wyborze notariusza, kluczowe znaczenie mają jego kompetencje, doświadczenie oraz podejście do klienta. Dobry notariusz powinien wykazywać się nie tylko gruntowną wiedzą prawniczą, ale również umiejętnością przekazywania skomplikowanych kwestii w sposób przystępny i zrozumiały dla stron.
Warto zwrócić uwagę na to, czy notariusz chętnie udziela wyjaśnień dotyczących dokonywanych czynności oraz czy akty notarialne są sporządzane w sposób klarowny i przejrzysty. Ważne jest również, aby notariusz traktował strony z należytym szacunkiem i cierpliwością, dbając o to, aby w pełni zrozumiały konsekwencje podejmowanych decyzji.
Przed wyborem notariusza można również zasięgnąć rekomendacji od osób, które miały okazję skorzystać z jego usług, np. w przypadku obrotu nieruchomościami – od pośredników lub rzeczoznawców majątkowych.
